'Grip op polarisatie' was één van de hoofdthema's
In 2023 riepen we opnieuw creatieve geesten op om hun idee voor een verantwoord internet aan ons te presenteren. Meer dan 30 nieuwe projecten kregen groen licht. Daarnaast zijn we interessante samenwerkingen aangegaan met de Koninklijke Bibliotheek, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven.
SIDN fonds werkt met drie types projecten: themaprojecten, pioniersprojecten en gescoute projecten. In 2023 hebben wij in totaal 32 projecten goedgekeurd.
Wij hebben acht nieuwe projecten toegekend binnen het thema ‘grip op polarisatie’, waarvan twee pioniersprojecten. Dit zijn bijvoorbeeld voorstellen voor tools om polarisatie te herkennen, op te sporen of tegen te gaan, of bewustwordings- en educatieprojecten die gericht zijn op het versterken van positieve polarisatie online.
In totaal zijn er 13 pioniers toegekend: vernieuwende ideeën met lef, gericht op de uitwerking van een veelbelovend idee naar een demo, pilot of experimenteel ontwerp. Een mooi voorbeeld hiervan is de Lees Simpel App, die mensen helpt om ingewikkelde brieven te lezen met behulp van kunstmatige intelligentie (AI).
Onder het thema Responsible Internet scoutten wij in 2023 zes projecten die verantwoord internet in de stad, in de bibliotheek of op scholen stimuleren. Binnen het thema Digitale Gemeenschapsgoederen scoutten wij drieprojecten die de invloed van digitale gemeenschapsgoederen versterken en het gebruik ervan bevorderen.
Dat internet en met name de sociale mediaplatforms bijdragen aan verdeeldheid in de maatschappij, is vandaag de dag helaas een pijnlijke waarheid. Maar dat ze ook ingezet kunnen worden om het tegenovergestelde te doen, krijgt vaak minder aandacht. Daarom riepen wij in 2023 op om voorstellen in te dienen voor projecten die onderzoek doen naar online polarisatie en op bewustwordings- en educatieprojecten om positieve polarisatie te bevorderen. Want internet kan mensen juist met elkaar verbinden. Met steun van SIDN fonds startten acht projecten, waaronder twee pioniers.
Een aantal voorbeelden:
‘Waarom kies jij?’, een tool die mensen een platform biedt om met mensen buiten hun eigen bubbel te discussiëren.
Skillsdojo, een interactieve game die kinderen van 10-14 jaar bekend maakt met het begrip online polarisatie.
Post-Polarized Society, een lespakket over online polarisatie voor het MBO.
De online mechanismen achter polarisatie begrijpen is belangrijk voor de ontwikkeling van hulpmiddelen die verdeeldheid op het internet tegengaan. Daarom steunden wij in 2023 ook projecten als:
Algorithmic Polarization on TikTok and YouTube: een onderzoek naar de polariserende politieke berichten op TikTok en YouTube in Nederland en de rol van algoritmes hierin tijdens de EU-parlementsverkiezingen 2024.
WhoDis: the detection of online subversive polarization: een onderzoek naar polariserende berichten online en de mensen daarachter, plus de ontwikkeling van een tool om online polarisatie op te sporen.
Bekijk hier alle projecten binnen het thema ‘Grip op polarisatie’.
Ook in 2023 werkten we samen met verschillende partners om internet in de stad, in de bibliotheek of op scholen veiliger en verantwoorder te maken en om burgers bewuster te maken van het gebruik van internet. Het leidde tot een aantal interessante projecten met de Koninklijke Bibliotheek en de gemeentes Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven, zoals:
Wegwijzer Digitaal Burgerschap van NHL stenden ondersteunen wij in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek. Dit project brengt het landschap binnen digitaal burgerschap in kaart middels een evaluatiekader en een verwijsindex. Hiermee worden professionals in de bibliotheek en het onderwijs ondersteund bij het selecteren van passende lespakketten en leermethodes.
Publicroam zorgt voor veilige en gebruiksvriendelijke publieke WiFi in de vier steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven, met een focus op publieke waarden.
In 2023 gingen we een samenwerking aan met het Ministerie van Binnenlandse Zaken om Digitale Gemeenschapsgoederen te ondersteunen en verder op te schalen. Digitale Gemeenschapsgoederen bieden burgers en publieke organisaties een alternatief voor private platforms, zodat publieke waarden beter gewaarborgd blijven.
Een voorbeeld van een project dat onder dit thema is gescout, is PubHubs. Dit is een online omgeving (een ‘hub’) waarmee publieke organisaties en hun volgers met elkaar kunnen communiceren, zodat ze geen gebruik hoeven te maken van de diensten van commerciële sociale mediaplatforms als Facebook of X.
Security.txt is een door ons gescout project ontwikkeld door de Vereniging van Registrars (VvR). Security.txt is een open internetstandaard die is ontworpen om de communicatie tussen website-eigenaren en ethisch hackers makkelijker te maken. Op die manier kunnen kwetsbaarheden eenvoudig en snel worden gemeld.
Door een samenwerking te zoeken met de belangrijkste toeleveranciers van de .nl-registrars, wil de VvR zorgen dat security.txt-standaard aanstaat in de veelgebruikte control panels. Daarnaast wordt er een Wordpress-plugin ontwikkeld als laagdrempelig alternatief voor een veelgebruikt CMS-platform. Vanaf de eerste helft van volgend jaar voegt SIDN de toepassing van security.txt toe aan de Registrar Scorecard (RSC). Dit betekent dat SIDN een financiële korting geeft op domeinnamen waarvan de websites een geldig en bruikbaar security.txt-bestand bevatten.
Pioniers zijn innovatieve projecten die een maatschappelijk belang dienen en de potentie hebben om impact te maken op een van onze aandachtsgebieden. Voorbeelden van pioniersprojecten zijn:
Ethical Hacking is een project gericht op het vergroten van de digitale weerbaarheid van jongeren tussen de 8 en 18 jaar, door hun kennis en vaardigheden op het gebied van cybersecurity bij te brengen, met specifieke aandacht voor online ethiek en ethisch hacken.
Packet Run is een interactieve knikkerbaan die de routes die informatiepakketjes op het internet afleggen zichtbaar maakt met de tool PathVis. Het is gebaseerd op het onderzoek van SIDN Labs en de installatie is gemaakt door Bureau Moeilijke Dingen. Packet Run werd gepresenteerd op de Dutch Design Week, waar meer dan 50.000 mensen de installatie hebben gezien.
Ook in 2023 liep onze agenda over van de interessante evenementen, bijeenkomsten en festivals. Zo waren we aanwezig op de Dutch Design Week, waar twee door ons gesteunde projecten werden gepresenteerd (De Lees Simpel App en PacketRun). Tijdens de AI Hackathon in Amsterdam werd de SIDN fonds ‘Best intentions’ prijs uitgereikt voor het meest ethische of -met alle goede bedoelingen- minst ethische idee. Daarnaast werd de European Tech & Social Justice Funders Gathering in Brussel medegeorganiseerd door SIDN fonds. Op het jaarlijkse ECP Jaarfestival organiseerden we de sessie "Meedoen met de Digitale Overheid", waarbij drie projecten zich presenteerden.
De directeur van SIDN fonds, Valerie Frissen, heeft in 2023 waardevolle bijdragen geleverd aan externe evenementen en initiatieven, zoals een denksessie van het ministerie van BZK met als thema "Nederland in 2040: Agenda voor de digitale samenleving", een Gastcollege aan de postdoctorale opleiding Legal Technologies aan de Universiteit Leiden en een presentatie tijdens een bijeenkomst over digitale inclusie, samen met de wethouder van de Gemeente Amsterdam.
Met ondersteuning van het SIDN fonds, Freedom Internet en Mijndomein, reikte de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen twee scriptieprijzen uit voor onderzoek op het thema 'Responsible Internet'. Max van der Horst ontving de eerste prijs voor zijn scriptie over internetbeveiliging, terwijl Yan Cong de tweede prijs won voor haar onderzoek naar transnationaal activisme op Instagram onder Chinese diaspora.
“Zowel Yan als Max hebben met hun scriptie laten zien dat een multidisciplinaire aanpak heel belangrijk is om tot waardevolle inzichten te komen. Daarmee laten beide winnaars duidelijk zien dat de versterking van internettechnologie hand in hand gaat met het respecteren van de menselijke component.”
Mieke van Heesewijk - Programmamanager SIDN fonds
Naast financiële ondersteuning faciliteert SIDN fonds ook kennisuitwisseling en kennisdeling tussen ondersteunde projecten en met andere relevante organisaties of experts. In 2023 organiseerden wij drie startbijeenkomsten voor nieuwe projecten en een updatesessie waarin projecten de bereikte resultaten aan elkaar presenteerden. Daarnaast werden twee kennissessies georganiseerd: ‘Sterk Merk’ over het in de markt zetten van je startup (door Generous Minds) en ‘De impact van Europese AI-regulering op jouw project’ (door Lisa Vermeer, Stefan Kulk en Menno Weij), gevolgd door onze allereerste SIDN fonds zomerborrel in Tolhuistuin Amsterdam.
Projectaanvragers hebben daarnaast toegang tot ons vouchersysteem, waarmee zij gebruik kunnen maken van specifieke expertise uit ons netwerk. Denk hierbij aan juridische zaken, organisatievragen, communitybuilding of propositieontwikkeling. In 2023 is daar zeven keer gebruikt van gemaakt.
Dat de projecten die we ondersteunen innovatief en verrassend zijn, weten wij allang. Ook dit jaar werden ze regelmatig opgemerkt door landelijke kranten, televisieprogramma’s en evenementen:
De Lees Simpel app kon rekenen op veel aandacht in 2023. Zo schreven onder meer FD, AD en de Volkskrant een uitgebreid artikel over de app en kwam de app aan bod in een aflevering van Goed Nieuws Vandaag.
Het project ‘Waarom kies jij?’ had onder mee belangstelling van OP1 en EenVandaag op zowel radio als tv.
Packet Run werd voor het eerst gepresenteerd tijdens de Dutch Design Week. De installatie kreeg daar veel belangstelling en kreeg ook online veel aandacht. Zo verscheen er een artikel op onder meer NEMO Kennislink, maar ook internetpionier Vint Cerf noemde het project op een goed gevolgde mailinglijst.
Publicroam kreeg onder meer aandacht van AGconnect en Binnenlands Bestuur.
In het kader van de verkiezingen voor de Provinciale Staten had de NOS aandacht voor Kieskompas met Steffie.
Daarnaast vielen een aantal projecten in de prijzen. De volgende awards werden uitgereikt:
DuckDuckGoose – Computable Award voor ‘Best Tech Startup of 2023’
DuckDuckGoose – AI Entrepreneur Award van Women in AI Netherlands voor Parya Lotfi (een van de initiatiefnemers van DuckDuckGoose)
Mapping the Oblivion – Mozilla Rise 25 Award
Mediajungle – Nederlandse Privacy Award
Prosthetic X – Henry van de Velde Award (belangrijkste designprijzen in België)
MediaJungle – Startup in Residence Intergov Challenge BZK
Schluss & IRMA/YIVI – My data Operator Award
Tech-journalist schrijft over desinformatie
In 2023 publiceerden wij het artikel ‘Hoe beschermen we de samenleving tegen desinformatie?’, geschreven door tech-journalist Marjolein van Trigt het artikel. Het is onder andere doorgeplaatst in de Future Affairs nieuwsbrief van NRC. Het is deel drie van de artikelenreeks over desinformatie uit 2022.
Tot slot hebben er in 2023 een aantal wijzigingen plaatsgevonden in de samenstelling van ons bestuur en bij het team van SIDN fonds. Zo nam Jet de Ranitz (bestuursvoorzitter van SURF) het voorzitterschap over van Trude Maas en namen wij afscheid van Berend van Dalfzen. Wij verwelkomden de nieuwe bestuursleden Wido Potters en Marian Spier. We hebben afscheid genomen van Anouk Janssen, die sinds de oprichting van SIDN fonds verantwoordelijk was voor de communicatie.
In 2024 gaan we onverminderd door met het steunen van projecten die bijdragen aan een inclusieve, weerbare en verantwoorde digitale toekomst. Hierbij besteden we dit jaar extra aandacht aan de verantwoorde toepassing van AI (Artificial Intelligence).
Wij schrijven twee thematische calls uit:
‘Duurzaam internet’ (voorjaar) voor projecten gericht op het verbeteren van de duurzaamheid van het internet of het verminderen van de milieu-impact ervan.
‘Meedoen in de digitale samenleving’ (najaar) voor projecten gericht op het verbeteren van de toegang tot de digitale wereld.
Wij zullen projecten scouten onder het thema ‘Responsible Internet’ met nadruk op toegankelijkheid, inclusie en digitale geletterdheid. Net als vorig jaar zetten we ons samen met de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven en de Koninklijke Bibliotheek in voor een veiliger en betrouwbaarder internet in de stad en in de bibliotheek. We gaan kijken ook of andere gemeenten zich kunnen aansluiten bij dit project.
Op basis van de resultaten van het onderzoek naar de tool Wegwijzer Digitaal Burgerschap willen we nog beter beoordelen waar projecten rondom digitaal burgerschap aan moeten voldoen om succesvol te zijn en voor welke doelgroepen er nog te weinig aanbod is.
Samen met SIDN Labs richten we ons in 2024 op het zichtbaar maken van de internetinfrastructuur. Ook zullen we opnieuw de Scriptieprijs voor Responsible Internet uitreiken samen met de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, Freedom Internet en Mijn Domein.
Tot slot willen we onze dank uitspreken aan alle ondersteunde projecten en samenwerkingspartners. Hun inspanningen zijn cruciaal voor een veilige en inclusieve online omgeving. Dankzij hun kwaliteit hebben de projecten die we met SIDN fonds ondersteunen, een langdurige impact. We kijken uit naar 2024!