Waar we hoopten op een ‘normaler’ jaar in 2021, bleek niks minder waar. Van op kantoor naar weer thuiswerken, van fysieke bijeenkomsten naar online meetings en van lockdown naar lockdown… Ook in 2021 drukte corona nog een behoorlijke stempel op ons werk. Desondanks hebben we weer interessante impactvolle projecten mogen ondersteunen! Ook was het weer tijd voor onze driejaarlijkse evaluatie. Een hele klus, maar met een mooi resultaat: we kunnen door op de ingeslagen weg! We kijken terug op een goed jaar.
In 2021 hebben we binnen onze drie programma’s Sterk internet, Sterke internetgebruikers en Tech for Good, gefocust op respectievelijk de digitale weerbaarheid van Nederlandse organisaties, desinformatie en digitale inclusie & toegankelijkheid. Naast het scouten van projecten, schreven we twee themacalls uit: ‘Grip op desinformatie’ en ‘Meedoen in de digitale samenleving’. De teams uit het traject ‘Techneut zoekt Ontwerper’ hebben hun plannen ingediend en Pioniers konden het hele jaar doorlopend aanvragen. In 2021 zijn er in totaal 130 aanvragen voor ondersteuning van projecten ingediend. Hiervan zijn 48 projecten gehonoreerd. In totaal is er in 2021 een bedrag van €1.783.038 toegekend aan projecten.
Digitale weerbaarheid organisaties
Binnen de programmalijn ‘Sterk Internet’ is in 2021 een groot gescout project van start gegaan om de digitale weerbaarheid van Nederlandse organisaties te vergroten: het Nederlands Security meldpunt.
Kwetsbaarheden en internetmisbruik, zoals phishing, DDoS-aanvallen en ernstige kwetsbaarheden in software komen steeds vaker voor. Om organisaties weerbaarder te maken is het gericht informeren van een zo breed mogelijke groep organisaties van groot belang. In dit project komen een aantal eerder door ons ondersteunde projecten samen: ThreatMatcher, Clean Networks Platform en DIVD. Met dit meldpunt, waarvan SIDN fonds de start mogelijk maakt, bundelen ze hun krachten.
“We vinden het belangrijk dat alle organisaties in Nederland informatie over kwetsbaarheden en internetmisbruik ontvangen. Het is een bewezen effectieve manier om misbruik te verlagen.” Lees meer
Het meldpunt fungeert als een clearinghouse -een onafhankelijke, betrouwbare tussenpartij- en zorgt ervoor dat meldingen bij de juiste partijen terecht komen, zodat we het digitale domein weerbaarder kunnen maken tegen dreigingen. Binnen de huidige wetgeving kan het meldpunt bovendien een grote rol spelen omdat de overheid hun informatie niet met alle organisaties mag delen, maar het meldpunt kan dit wel. Samenwerkingspartners zijn AbuseIO, Ams-IX, Connect2Trust, Dutch Institute for Vulnerability Disclosure (DIVD), Nationale Beheersorganisatie Internet Providers (NBIP) en SURFcert. Het meldpunt is op 14 februari 2022 gelanceerd.
Inclusie & toegankelijkheid
Binnen het programma ‘Sterke Internetgebruikers’ hebben we al in 2020 de eerste projecten gescout op het thema digitale inclusie & toegankelijkheid. Deze lijn is in 2021 doorgetrokken met de call ‘Meedoen in de digitale samenleving’. De versnelde digitalisering van onze maatschappij, één van de effecten van de coronacrisis, maakt dat de urgentie van dit thema alleen maar is toegenomen.
“Het online krijgen van mensen met weinig digitale vaardigheden is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen van dit moment.” Lees meer
Met de call riepen we projecten of initiatieven op die de toegankelijkheid en inclusie van digitale websites, diensten en apps verder stimuleren of de positie van mensen met een beperking of kwetsbare groepen in de digitale samenleving versterken. Binnen de call zijn 9 projecten toegekend. Daarnaast zijn er 2 projecten gescout.
Projecten call ‘Meedoen in de digitale samenleving’
Mediajungle, platform voor digitale zelfredzaamheid: platform met tools en educatieve middelen voor mediawijsheid en digitale zelfredzaamheid van mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) of leerproblemen.
LVB Media Experience: bewustwordingstool waarmee je de hindernissen van digitale diensten voor mensen met een LVB (licht verstandelijke beperking) kunt ervaren.
Een ongemakkelijke waarheid: platform waarop appbouwers meer inzicht krijgen over de toegankelijkheid van hun apps.
Baas in Eigen Bubbel: educatieve workshop met serious game over databewustzijn voor VO en MBO.
Grip op desinformatie
Binnen de programmalijn ‘Tech for Good’ stond in 2021 het thema desinformatie centraal. In samenwerking met de Limelight Foundation schreven we de call ‘Grip op desinformatie’ uit. Hiermee riepen we op tot tools en instrumenten die inzicht geven in de mechanismes achter desinformatie, of die internetgebruikers en journalisten grip geven op desinformatie. Binnen de call zijn in totaal 7 projecten ondersteund. Ook zijn er 5 projecten op dit onderwerp gescout.
Projecten call ‘Grip op desinformatie’
BOLD Profiler - Tracking bias in open linked data: tool die bias in veel gebruikte open data sets zoals bijvoorbeeld Wikidata detecteert.
HackShield in de BIEB: desinformatie Quest in bibliotheken en onderzoek naar desinformatie ‘voor en door’ kinderen uit de HackShield community (8-12 jaar).
RadiTube: Doorontwikkeling van RadiTube, een zoekmachine waarmee journalisten en onderzoekers beter toegang krijgen tot desinformatie op YouTube.
DeepfakeProof: browser plug-in voor deepfake detectie op website.
Fact-check op de social media infodemie: Ontwikkeling van algoritmen om Nederlandstalige desinformatie rondom COVID te herkennen en te koppelen aan een internationale fact-checking database.
“Bellingcat onthult misstanden op basis van opensource-informatie. Met de Volunteer Hub kunnen vrijwilligers en onderzoekers nu beter samenwerken om belangrijke misstanden bloot te leggen, waaronder in Oekraïne.”Lees meer
Gescoute projecten
Kieskijker: monitoring van desinformatie en manipulatie op sociale media rond de Tweede Kamerverkiezingen van 2021.
You are Bellingcat: Designing a collaborative platform for Bellingcat volunteers: onderzoek naar en ontwikkeling van een samenwerkingsplatform voor vrijwilligers en onderzoekers.
4 lesseries Deepfakes en nepnieuws: lesseries (voor thuis, op school of in de bibliotheek) over deepfakes en nepnieuws voor kinderen van 8 t/m 14 jaar.
In 2020 zijn we gestart met een nieuw initiatief in samenwerking met Cultuur Eindhoven: ‘Techneut zoekt ontwerper’. Via een matchingstraject worden veelbelovende (maar met name technisch georiënteerde) projecten van SIDN fonds gekoppeld aan ontwerpers, met als doel gezamenlijk meer impact te realiseren. Eind 2020 zijn 8 teams aan elkaar gekoppeld. De teams hebben hun plannen om het design, gebruiksvriendelijkheid en/of toegankelijkheid van de projecten te verbeteren begin 2021 bij SIDN fonds ingediend. Alle 8 projecten zijn gehonoreerd:
IRMA Meet Redesign: doorontwikkeling van de IRMA-meet videobeltool op het gebied van toegankelijkheid en gebruikerswensen.
Solid UI Kit: user Interface kit voor Solid tools en apps.
Meldpunt ontoegankelijke apps: app waarmee mensen ontoegankelijke apps eenvoudig kunnen melden, zodat de ontwikkelaars dit kunnen verbeteren.
Filter Me Niet 2: doorontwikkeling van de filtermeniet.nl demo en stimulering van de wizard onder mediamakers.
Data Detox Kit/digitaal moreel kompas: digitaal moreel kompas gericht op jongeren (16-18 jaar), als aanvulling op de Glass Room Plus expositie in bibliotheken.
CoronAlert 2: doorontwikkeling van het CoronAlert platform tot een platform waarop overheidsnieuwsberichten thematisch op één plek worden verzameld.
Privacy Label 2: doorontwikkeling van het Privacy Label met de focus op de gebruikerservaring.
“Gehackt op insta, getagd in naaktfoto's, vast in een internetbubbel. Hoe ga jij om met de digitale dilemma’s van deze tijd?” Lees meer
Wegens het succes van dit traject, hebben we in 2021 de samenwerking met Cultuur Eindhoven gecontinueerd en de call ‘Techneut zoekt Ontwerper 2’ gestart. Eind 2020 zijn wederom 8 teams aan elkaar gematched.
Pioniers
Pioniers zijn een bijzondere categorie bij SIDN fonds. Het betreft projecten in de idee-fase, die dit idee uitwerken naar een demo, pilot of experimenteel ontwerp. Aanvragen voor pioniersprojecten (max 10.000 euro) kunnen binnen de calls, maar ook het hele jaar door (los van de thema’s uit de calls) worden ingediend.
“Er is geen twijfel mogelijk; hoe we het internet gebruiken bepaalt hoe duurzaam het internet in de toekomst zal zijn. Hoe duurzaam is jouw digitale levensstijl?"Lees meer
Pioniersprojecten fungeren voor SIDN fonds als kweekvijver en proeftuin voor toekomstige, grotere projecten, en zorgen voor een open mind ten opzichte van nieuwe ideeën en invalshoeken. In 2021 hebben we buiten de calls 16 pioniersprojecten toegekend:
Cherrytwist self-sovereign identity module: implementatie van self-sovereign identities voor het open source Alkemio platform (voorheen Cherrytwist), een samenwerkingsplatform voor maatschappelijke doelen.
Desinformatie Check: website die burgers de tools geeft om berichten te controleren op ‘data- integriteit’ om zo desinformatie te herkennen.
AI en Ethiek: online lesmodule "AI en Ethiek" voor de Nationale AI-Cursus.
Wetzoek: zoekmachine die door middel van kunstmatige intelligentie de open data van het Nederlands recht toegankelijker maakt.
Geoid: proof of concept voor een open platform voor sensordata.
E-missions: digitaal platform met een CO2 voetafdruk calculator & tips om een duurzame internet mindset te stimuleren.
‘Data Lekt! Maar waar dan?’: online overzicht van cyberincidenten bij Nederlandse organisaties en bijdrage aan meer bewustwording op dit onderwerp.
What's Next Junior: prototype voor boekadvies voor kinderen om bij te dragen aan een betere taalvaardigheid.
Ethical Risk Assessment Tool: bijdrage aan de inzet van eerlijke algoritmes door beoordeling en aanbeveling van gebruikte methoden en ontwikkeling van technische standaarden.
Toegankelijkheids-check internet.nl: onderzoek naar de mogelijkheden en toegevoegde waarden van een toegankelijkheidstest op internet.nl (N.B. dit project is niet van start gegaan)
PDF Checker: tool om de toegankelijkheid van pdf-bestanden op websites te verbeteren.
Open Draaideur: online tool waarin opgezocht kan worden waar politici na hun ambstperiode zijn gaan werken.
New Learners Hub: online platform voor eerstejaars studenten om sociale interactie en welzijn te vergroten.
Samenwerking en kennisuitwisseling
Als fonds werken we samen met relevante partijen en andere fondsen, om zoveel mogelijk impact te realiseren. Zo werkten we in 2021 samen met Limelight Foundation (call Grip op desinformatie) en Cultuur Eindhoven (Techneut zoekt Ontwerper). In 2021 hebben we ons als partner aangesloten bij de Embassy of Safety, een samenwerkingsverband waarbij ontwerp en beleid samenkomen in het veiligheidsdomein. Maar ook tussen projecten onderling, of tussen projecten en andere relevante experts of organisaties stimuleren we samenwerking en kennisuitwisseling. Dit doen we onder andere door het organiseren van bijeenkomsten voor projecten, het bieden van vouchers voor ondersteuning, via externe events en de door ons netwerk in te zetten om mensen aan elkaar te koppelen.
Bijeenkomsten & vouchers
In 2021 organiseerden we diverse bijeenkomsten voor projecten, die door de coronamaatregelen bijna allemaal online plaatsvonden: 2 bijeenkomsten voor Pioniers, een startbijeenkomst voor projecten uit de call ‘Grip op desinformatie’, een update sessie voor projecten uit de call ‘Je data de baas 2’ van 2020, 2 slotbijeenkomsten (voor projecten uit de calls ‘Publieke waarden in een digitale samenleving’ van 2019 en ‘Internet tegen corona’ van 2020), een kennissessie ‘Sterk Merk – Hoe kom je tot een heldere merkpropositie’ en diverse sessies voor de projecten binnen het ‘Techneut zoekt Ontwerper’ traject. Tijdens deze bijeenkomsten worden veel tips en ervaringen uitgewisseld en zien we regelmatig nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan. Daarnaast bieden we ook een vouchersysteem waar projecten gebruik van kunnen maken om specifieke expertise uit ons netwerk in te zetten. Denk hierbij aan juridische vraagstukken, organisatievragen, communitybuilding of propositieontwikkeling.
Media & communicatie
Er was in 2021 regelmatig (landelijke) media-aandacht voor ondersteunde projecten. Rondom de Tweede Kamerverkiezingen was er veel aandacht voor projecten als Kieskijker, Towards a monitoring of Instragram (TAMI), Kieskompas met Steffie, waaromkiesjij.nl en Open Verkiezingsuitslagen. Naast krantenartikelen waren er ook televisie items bij het NOS Journaal, RTL nieuws, Hart van Nederland. Andere opvallende projecten zijn HackShield Future Cyberheroes (veel regionale aandacht door samenwerking met politie en gemeenten), Publicroam (die steeds meer bibliotheken aan zich weet te binden voor veilige gastwifi) en het Dutch Institute for Vulnerability Disclosure/DIVD (die in kranten, radio en tv programma’s zoals Nieuwsuur en Zembla het opsporen van kwetsbaarheden toelichten). Aandacht voor SIDN fonds zelf was er onder andere via de Future Affairs nieuwsbrief van het NRC over de geleerde lessen uit de call ‘Publieke waarden in een digitale samenleving’ en bij BNR’s Big Five van de datamaatschappij waar Valerie Frissen te gast was voor een uitgebreid interview. Via onze website, social media en nieuwsbrief houden we geïnteresseerden op de hoogte van projectupdates en ontwikkelingen.
Events & awards
SIDN fonds leverde een bijdrage aan diverse externe (online) bijeenkomsten en evenementen, zoals het Nationaal bibliotheek congres, de Privacy Conferentie, de Staat van het Internet, Mozfest, de Public Spaces talkshow ‘Hoe dan?!’, de Digitale Binnenhof Academy, de ECP webinars ‘Richting geven aan de digitale transitie’ en ‘Soevereinitet in tijden van AI’, de KHMW sessie ‘Nederland post COVID-19’, de Embassy of Safety tijdens de Dutch Design Week en het ECP jaarfestival. Ook was SIDN fonds in 2021 medeorganisator van een serie van 4 Digital Rights Funders bijeenkomsten. Bovendien was Valerie Frissen een van de experts tijdens het (digitale) werkbezoek van Koniging Maxima over mensgerichte AI, georganiseerd door ECP. Net als voorgaande jaren werden er ook in 2021 een aantal awards en nominaties in de wacht gesleept. Zo won het project Schluss de Nederlandse Privacy Award en MyData Operator 2021, kreeg IRMA een DIA award en was MediaJungle winnaar van de All inclusive Challenge.
Gelanceerde tools
We lichten graag een aantal interessante tools uit die in 2021 met steun van SIDN fonds zijn gelanceerd:
Toegankelijke videoplayer: gratis videoplayer van Scribit.pro die voldoet aan alle toegankelijkseisen en eenvoudig op de eigen website is te implementeren.
Meldpunt ontoegankelijke apps: app waarmee melding gemaakt kan worden van apps die ontoegankelijk zijn, zodat ontwikkelaars hun apps kunnen verbeteren.
Kieskompas met Steffie: toegankelijk Kieskompas voor kwetsbare doelgroepen zoals ouderen, laaggeletterden of mensen met een lichte verstandelijke beperking (ingezet tijdens de Tweede Kamer verkiezingen en gemeenteraadsverkiezingen).
Handige tools
TakeNode!: met TakeNode bescherm je je content tegen upload filters op patforms als YouTube, Insta, Flickr en Facebook.
Alkemio samenwerkingsplatform: platform waarop je met verschillende stakeholders kunt samenwerken aan maatschappelijke uitdagingen.
Cookiedatabase: online database met informatie over de werking van de meest gebruikte cookies door populaire diensten zoals Facebook en Youtube.
Cryptify.nl: veilig en privacy vriendelijk bestanden delen met IRMA.
Open Data Design Kit: toolkit voor het ontwerpen en bouwen van gebruiksvriendelijke open data platforms.
Filesender: tool om veilig grote bestanden te versturen. Ook eenvoudig (rebranded) te installeren.
PII-filter: Firefox add-on die je attendeert als je mogelijk onnodige persoonlijke informatie invoert in tekstvelden op het internet.
Informatie, tips & toolkits
Datalekt.nl:overzicht van (bekend gemaakte) hacks en datalekken in Nederland.
Onlineslim.nl: website met informatie en quizzen over de gevaren van slimme apparaten en wat je zelf kunt doen om ze veilig te gebruiken.
Waaromkiesjij.nl: online anoniem chatten met kiezers met een andere politieke voorkeur (ingezet tijdens de Tweede Kamer verkiezingen en gemeenteraadsverkiezingen).
Toolkit Eerste Hulp bij online Haat: toolkit die helpt te bepalen hoe serieus een aanval is en manieren biedt om jezelf te beschermen en actie te ondernemen.
AI & Corona observatory: website met een overzicht en beoordeling van ingezette AI in tijden van corona.
Stopcoronafakenews.com:toolkit met juridische, technologische en educatieve maatregelen voor organisaties, onderwijsinstellingen, journalisten en burgers om corona nepnieuws te bestrijden.
Educatie
De Waardenzegger: een digitaal moreel kompas voor jongeren (16 -18 jaar) om digitale dilemma’s bespreekbaar te maken, bestaande uit een installatie en website.
Hackshield in de BIEB: augmented reality quest waarmee kinderen in groepjes de strijd tegen desinformatie aan gaan in de bibliotheek.
Korte cursus manipulatie: online cursus en bijbehorende longread waarmee je leert hoe big tech ons manipuleert.
Elke drie jaar evalueren we de activiteiten en behaalde resultaten van SIDN fonds. In 2021 hebben we dat gedaan met projecten, stakeholders en een externe commissie. Dit leverde een mooie waardering op en het advies om vooral door te gaan op de ingeslagen weg. Daar zijn we heel blij mee. Niet in de laatste plaats omdat SIDN op basis van deze evaluatie hun financiële bijdrage weer met drie jaar heeft verlengd.
We zijn trots op wat er is gerealiseerd en op de erkenning die we daarvoor hebben gekregen. We gaan door op de ingeslagen weg en nemen de adviezen ter harte. Zoals meer aandacht voor onze communicatie en zichtbaarheid, het uitdragen van de resultaten van de projecten en het op de juiste plekken laten landen van de projecten. Lees meer over de evaluatie in de publicatie ‘Evaluatie SIDN fonds 2018-2020’.
Plannen voor 2022
In 2022 gaan we aan de slag met de aanscherping van onze strategie voor de komende jaren. Hierbij nemen we de belangrijkste conclusies van de evaluatie 2018-2020 mee. We willen ons eigen verhaal duidelijker neerzetten en de samenwerking met strategische partners verder uitbouwen, ook met het oog op ondersteuning, voortbestaan en doorgroei van projecten. We werken aan een update van onze website zodat we kennis op relevante thema’s beter kunnen delen en willen meer gaan samenwerken met andere fondsen op het gebied van kennissessies en/of andere vormen van ondersteuning voor projecten. Ook blazen we de Internet Scriptieprijs nieuw leven in en willen we het gebrek aan diversiteit onder onze aanvragers adresseren. Daarnaast zal meer continuïteit in onze programma’s en gekozen thema’s bijdragen aan het versterken van de impact die we realiseren. Voorbeelden zijn het vervolg op ‘Techneut zoekt Ontwerper’ en de vervolgcall ‘Grip op desinformatie 2’ in 2022. We zetten bovendien meer in op scouting van projecten, waarvoor we een belangrijk deel van het budget hebben gereserveerd. En last but not least: we hopen in het najaar ons 7,5 jarig jubileum met een feestelijke bijeenkomst te kunnen vieren!
Meer weten over SIDN fonds in 2021? Bekijk het bestuursverslag met de samengevatte balans en staat van baten en lasten.
