Door digitalisering staat het functioneren van de democratie onder druk. Recente ontwikkelingen maken duidelijk dat de manier waarop we onze informatievoorziening inrichten grote maatschappelijke gevolgen kunnen hebben. SIDN fonds en Adessium Foundation ondersteunden met de call ‘Publieke waarden in een digitale samenleving’ negen projecten die de informatiepositie van de individu in onze digitale samenleving willen beschermen en bevorderen. Begin 2020 gingen deze projecten van start binnen 4 domeinen: politiek, online manipulatie, nieuws en educatie.
Digitalisering & democratie
Het publieke debat is een belangrijke pijler van onze democratie. Dit debat is steeds meer verschoven naar online kanalen en platforms van een handjevol techreuzen uit de VS. Zo bepalen Youtube, Facebook en Instagram in grote mate welke informatie wij tot ons krijgen en hoe wij de wereld zien. Maar we worden niet op dezelfde manier geïnformeerd, en soms zelfs gemanipuleerd. Denk aan filterbubbels, desinformatie en gepersonaliseerde advertenties voor artikelen, maar ook voor politieke doeleinden. Terwijl juist een divers nieuwsaanbod essentieel is voor een goed geïnformeerd publiek. Ook is er online veel sprake van haat en trollen, waardoor je je een stuk minder vrij voelt om je mening te uiten wanneer het maatschappelijk gevoelige issues betreft.
Aandacht voor publieke waarden
Het is van belang inzicht te krijgen in het gebruik van onze data en de werking van algoritmes wanneer het gaat om onze informatievoorziening. Waarom krijg je bepaald nieuws of specifieke advertenties te zien? Wat is de maatschappelijke impact van de huidige situatie en wat kunnen we doen om dit te verbeteren en meer aandacht voor publieke waarden te stimuleren? De negen projecten uit de publieke waarden call dragen hieraan bij.
Saskia van den Dool van Adessium Foundation: “Als Adessium willen we bijdragen aan een veilige en verantwoorde digitale samenleving. In deze open call met SIDN fonds zijn we op zoek gegaan naar oplossingen die de regie van de online nieuwsgebruiker versterken en bijdragen een betere informatiepositie van individuen in het democratisch proces. Het proces heeft een mooie mix aan projecten opgeleverd die werken aan tools voor het onderwijs, onderzoek naar beïnvloeding via (social) media en politieke targeting. Een belangrijk aspect is ook de onderlinge kennisuitwisseling en het is goed te zien dat de projecten elkaar hierdoor verder kunnen versterken.”
Call to action: verkiezingen 2021
Een aantal projecten focussen zich op de verkiezingen om informatie te verzamelen of de bewustwording onder mensen te vergroten. Zo kun je meewerken aan onderzoek door het installeren van een plugin voor politieke data via Instagram of Facebook (Who Targets Me, Towards a monitoring of Instagram) of kun je politiek speeddaten om zo in gesprek te gaan met mensen met andere politieke opvattingen (Vox Pop/WaaromKiesJij.nl).
Wat hebben de projecten bereikt?
“In het publieke debat komt er steeds meer kritiek op de machtspositie van techgiganten en de rol van social media, zeker als dat leidt tot de ondermijning van onze democratische rechtsstaat. Recente gebeurtenissen als de bestorming van het Capitool in de VS maken duidelijk dat de urgentie van deze thematiek steeds meer gevoeld wordt. Een goede ontwikkeling. De projecten die we ondersteunen binnen deze call, helpen om mensen daarvan bewust te maken en hierover een goed debat te voeren. Ook wordt steeds meer duidelijk dat desinformatie een belangrijke rol speelt in deze ontwikkelingen. Op deze thematiek gaan we in 2021 met SIDN fonds en in samenwerking met andere fondsen stevig inzetten”, aldus Valerie Frissen van SIDN fonds.
Eva de Valk interviewde de projectleiders van de negen publieke waarden projecten die met steun van SIDN fonds en Adessium Foundation aan de slag zijn gegaan. Wat hebben ze inmiddels bereikt? Lees meer over de achtergronden en resultaten per project.