Themacall Responsible AI in de praktijk

Kansen en risico’s van AI

Artificial Intelligence (AI) heeft biedt veel kansen voor mensen, organisaties, overheden en de samenleving. Met deze nieuwe technologie dienen zich allerlei oplossingen voor complexe problemen aan, wordt ons dagelijks leven makkelijker en persoonlijker, en krijgt innovatie een enorme boost.

Maar er liggen ook serieuze risico’s op de loer, zoals bias in data en AI-algoritmes die tot discriminatie leiden, schending van privacy rechten, veiligheidsissues, impact op het milieu, manipulatie, desinformatie en polarisatie. De nog prille bieden (juridische) kaders over het verantwoord en veilig omgaan met AI, zoals de Europese AI Act, bieden helaas nog weinig houvast. Die kaders zijn voor een verantwoorde ontwikkeling en toepassing van AI in de praktijk nog moeilijk toepasbaar. En dat terwijl er juist een grote behoefte is aan praktische tools en heldere richtlijnen om verantwoord om te gaan met data en algoritmes. De razendsnelle ontwikkelingen in AI, zoals generatieve AI, maken dit probleem extra urgent.

Verantwoord en veilig gebruik van AI

De uitdaging op dit moment is om concrete handelingsperspectieven te ontwikkelen om AI op een verantwoorde en veilige manier in te kunnen zetten. Hier wordt bijvoorbeeld in Nederland al aan gewerkt in de zogenaamde ELSA Labs, waarin juist de ethische, juridische en maatschappelijke aspecten van digitalisering en AI centraal staan. ELSA Labs – samenwerkingsverbanden tussen kennisinstellingen, bedrijven, maatschappelijke organisaties en de overheid – zijn een inspirerend voorbeeld van hoe de ontwikkeling van verantwoorde, mensgerichte AI-toepassingen vorm kan krijgen.

Deze call waarin SIDN fonds en Topsector ICT samenwerken is gericht op het concretiseren van kaders en tools om verantwoord gebruik van AI toe te passen in de praktijk.

Jullie project:

• Moet ingediend worden door een kennisinstelling.

• Bestaat uit een consortium uit de quadruple helix. Er is een samenwerking tussen een kennisinstelling en minimaal één bedrijf.

• Maakt gebruik van cofinanciering, die zowel in natura (in kind) als in contanten (in cash) kan plaatsvinden. Voor de kennisinstelling is financiering van maximaal 80% van de kosten mogelijk. Bovendien geniet een minimale private cofinanciering van 25%, eveneens in natura of in contanten, de voorkeur.

• Heeft maatschappelijke meerwaarde en is niet gericht op de belangen van een enkel persoon of op die van een enkele commerciële of politieke organisatie, maar heeft een bredere maatschappelijke betekenis en impact.   

• Richt zich op de Nederlandse context en heeft daarnaast potentiële meerwaarde op Europees niveau.   

• Is schaalbaar.

• Wordt extra gewaardeerd als er een visie is op de communicatie en het realiseren van impact met betrekking tot het project.   

• Is van hoge kwaliteit. Dit toetsen we via de probleemschets en de onderbouwing van de oplossing.  

• Is innovatief. Het betreft een nieuw idee, een bestaand idee in een nieuwe context, het breder toegankelijk maken van een bestaande, veelbelovende tool, of een nieuwe toepassing van digitale technologie. De onderbouwing van de mate van innovatie is belangrijk.   

• Heeft de potentie om op langere termijn impact te hebben op de doelstellingen van deze call.  Je kunt laten zien hoe de voortgang van het project na de projectperiode wordt gewaarborgd. 

• Voldoet aan een behoefte en is hierdoor resultaatgericht. De behoefte moet duidelijk zijn en goed onderbouwd. Toon aan hoe je onderzocht hebt waarom dit een behoefte is bij de doelgroep, wie de doelgroep is en hoe je die kunt bereiken.  

• Is binnen 2 jaar na startdatum afgerond.  

Jij als aanvrager:

• Vraagt aan namens Nederlandse kennisinstelling.

• Beschikt over aantoonbare capaciteit en expertise om het project tot een succes te maken; benodigde expertise is zoveel mogelijk in het team aanwezig. Diversiteit van het team wordt extra gewaardeerd.  

• Beschikt over een kwalitatief goed netwerk.  

Geen kans maakt een project dat:

• Een website of app ontwikkelt of verbetert, zonder substantiële innovatie van diensten, functies of processen die bijdragen aan de missie van het fonds.  

• Draait om sponsoring of een evenement  

• Een religieus of partijpolitiek doel heeft.  

• Dat structurele organisatiekosten, exploitatielasten en salariskosten opvoert, die niet toe te schrijven zijn aan het project.   

• Alleen impact heeft op een enkel bedrijf of persoon, een puur B2B voorstel is, of productontwikkeling betreft ten gunste van een enkel bedrijf.  

• Innovatieve technologie inzet zonder duidelijke maatschappelijke probleemstelling of aantoonbare behoefte bij een duidelijk beschreven doelgroep (ofwel 'technologie op zoek naar een probleem').  

• Resultaten en kennis niet actief en proactief deelt .