Digitaal in contact: denk ook een beetje aan je data!

31 maart 2020

dimitri-karastelev-1Y-hk45tyMs-unsplash-1900-mobile-apps

Door de Corona crisis werken en leren we massaal thuis. Gelukkig blijven we dankzij legio technische mogelijkheden digitaal met elkaar in contact, overleggen we met collega’s of geven les op afstand. We maken volop gebruik van Skype, Teams, Zoom, Google Hangouts, WhatsApp, Signal, Facebook, Instagram en YouTube. En dat is geweldig! Maar het maakt ons ook afhankelijk van commerciële technologiebedrijven, die niet per se vanuit publieke uitgangspunten en waarden werken. Dat deze partijen over onze data beschikken hoeft geen groot probleem te zijn wanneer het gaat over koetjes en kalfjes. Maar wat als informatie die je deelt vertrouwelijk is? Zijn die bekende platforms dan de beste opties? Met name wanneer het gaat om publieke domeinen als de zorg of het onderwijs is het goed om hier met een kritische blik naar te kijken.

Kritische blik. Waarom eigenlijk?

Vraag een kind wat internet is en je krijgt vrijwel direct een stellig antwoord: Google. En dat geldt waarschijnlijk niet alleen voor de jongere generatie. Voor veel meer mensen staat het internet min of meer gelijk aan Google. Vanuit dat oogpunt is het vanzelfsprekend om diverse Google diensten te gebruiken, zonder je te realiseren wat er nou eigenlijk met je data gebeurt, en wie hiervan profiteert. Valerie Frissen (directeur SIDN fonds): "Dat er ook (privacy vriendelijke) alternatieven zijn weten mensen vaak nog wel, maar het daadwerkelijk gebruik hiervan zie je weinig terug in de praktijk. Meer bewustwording over het belang en de waarde van data is een belangrijke stap op dit gebied, iets dat we ook vanuit SIDN fonds stimuleren.”

Onderwijs: keuzes voor nu en de langere termijn

Neem het onderwijs. Remco Pijpers (strategisch adviseur digitale geletterdheid en ethiek bij Kennisnet) vertelde onlangs bij BNR dat in deze tijden van crisis, het advies is vooral te kiezen voor gemak en stabiliteit en te werken op systemen waar je al op werkt. Vaak zijn dit de digitale diensten van grote techbedrijven, die ze gratis aanbieden voor het onderwijs. Op de langere termijn levert dat echter ook veel ongemak op, zeker vanuit ethisch perspectief.

De afhankelijkheid van commerciële bedrijven en het bijhouden van steeds meer data wringt met waarden als vrijheid om te oefenen en te falen en benaderd te worden met een open blik. Daarnaast is het voor de digitale vaardigheid van kinderen van belang dat ze naast Google ook alternatieven aangereikt krijgen. “Voor de langere termijn is het belangrijk om hierop in te spelen. Hoe meer we digitalisering instrumenteel inzetten – zonder oog voor ethiek – hoe groter de kans dat er op een ander niveau een prijs moet worden betaald”, aldus Pijpers.

Oog voor alternatieven: beeldbellen

Voor veel commerciële producten en diensten geldt dat er op het gebied van privacy en veiligheid nog behoorlijk wat te winnen is. Kijk bijvoorbeeld naar het beeldbellen. Experts waarschuwen voor (privacy)risico’s van veelvuldig gebruikte diensten zoals Skype, Zoom en Google Hangouts. Een duidelijke richtlijn en meer aandacht voor goede (open source) alternatieven zou hier -met name in domeinen als zorg of onderwijs- uitkomst bieden. Sjoera Nas (Privacy Company): “Microsoft Teams is op dit moment veiligste en beste manier om te videobellen met veel mensen. Sinds januari is er na stevige onderhandelingen een sterk verbeterde overeenkomst voor Microsoft for Business (incl. Teams). Het zou mooi zijn als deze afspraken ook voor thuisgebruik en het onderwijs kunnen worden gemaakt.”

Ook bij Bits of Freedom kregen ze de afgelopen tijd veel vragen over diensten waarmee je kunt videobellen. Ze doen hier momenteel uitgebreid onderzoek naar, maar tot die tijd hebben ze alvast één tip: Jitsi. Dit is een (open source) alternatief voor beeldbellen dat nu regelmatig voorbijkomt. Met Jitsi worden alle gesprekken (met en zonder video) versleuteld. Het is bijvoorbeeld te gebruiken via VC44ll (Video Call Voor Iedereen ofwel beeldbellen voor iedereen) of Meetme van bit.nl. Andere alternatieven zijn Tox, Wire of Sylkserver. Het aantal mensen waarmee je kunt beeldbellen is bij de genoemde voorbeelden echter vaak wel beperkter (variërend van 4 tot 15 personen).

Je data de baas! We zoeken sterke initiatieven

Momenteel staat de call ‘Je data de baas 2’ open bij SIDN fonds (deadline 28 april). Binnen deze call zijn we op zoek naar voorstellen die een concrete bijdrage leveren aan:

Inzicht in & bewustwording van onze plek in de datastroom. Wat gebeurt er met onze data wanneer we gebruik maken van verschillende tools en diensten, wat zijn de risico’s maar vooral ook verbeterkansen?
Dataminimalisatie. Hoe zorgen we ervoor dat we alleen die gegevens hoeven delen die ook daadwerkelijk nodig zijn?
Alternatieven. Zijn er verbetersuggesties op bestaande tools of sterke alternatieve tools te bedenken die de gebruiker meer controle geeft over persoonlijke data, met name binnen het publieke domein?

Heb jij een goed idee voor een project of al een bewezen prototype dat klaar is voor doorontwikkeling? Dan horen we graag van je! Een urgent project dat kan bijdragen aan de coronacrisis? Bekijk ook de call 'Internet tegen Corona'.