Met de campagne ‘Zorgeloos verbinden’ kunnen publieke organisaties in gemeenten in heel Nederland de aansluitkosten voor publicroam dit jaar vergoed krijgen. “We moeten ophouden met het aanbieden van onveilige wifi. Veilige openbare wifi moet vanzelfsprekend worden”, zegt kwartiermaker Sacha van Tongeren.
In 2018 besloten expert digitale toegankelijkheid Paul Francissen en strategisch adviseur Ted Dinklo een einde te maken aan een hardnekkig probleem: onveilige open wifi-netwerken. Ze ontwikkelden publicroam, waarmee inmiddels bijna 300.000 gebruikers op zo’n duizend plekken in Nederland gratis en automatisch veilig online gaan. De ambitie voor dit jaar: met steun van SIDN fonds en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zoveel mogelijk organisaties in Nederland te overtuigen om de campagne Zorgeloos verbinden te ondersteunen en hun eigen wifi-netwerken te verbeteren. Kwartiermaker Sacha van Tongeren licht toe.
“Openbare wifi-netwerken zijn vaak onveilig, zelfs als ze beveiligd zijn met een wachtwoord. Aanvallers kunnen virussen verspreiden, phishingaanvallen doen of wachtwoorden afvangen. Bovendien kunnen commerciële partijen - denk aan winkelketens - persoonlijke informatie verzamelen. Zo kunnen ze terugkerende klanten herkennen, zelfs als die alleen maar langs hun winkel lopen. Bovendien belanden de groeiende datasets met persoonsgegevens steeds vaker in verkeerde handen. Dit willen we allemaal niet in een veilige en waardegedreven digitale samenleving. Het is dan ook belangrijk dat bezoekers een alternatief hebben: goed beveiligde toegang tot wifi waarbij er geen persoonsgegevens worden verzameld. Zorgeloos verbinden dus. Juist bij publieke instellingen, zoals bibliotheken en musea, mogen mensen verwachten dat dit goed geregeld is.”
Openbare wifi-netwerken zijn vaak onveilig, zelfs als ze beveiligd zijn met een wachtwoord.
Sacha van Tongeren
“De campagne richt zich op bewustwording. De digitale samenleving brengt nieuwe verantwoordelijkheden met zich mee, ook voor publiekslocaties. We kunnen een groot verschil maken door onze wifi beter te beveiligen, en zo onze gasten en bezoekers betere bescherming te bieden. Ook maakt de campagne mogelijk dat publieke organisaties in 2024 kosteloos kunnen aansluiten op publicroam. Dat gebeurt met steun van SIDN fonds en het ministerie van BZK. De steden Eindhoven, Den Haag, Amsterdam en Den Haag zijn mede-initiatiefnemers en hebben hun gemeentelijke locaties grotendeels al aangesloten. Daarnaast smeden we ook coalities in de rest van het land. Samen met de gemeenten benaderen we zoveel mogelijk organisaties met de campagneboodschap: ‘Je hebt misschien niets te verbergen, maar wel iets te beschermen’. Denk aan bibliotheken, buurthuizen, sporthallen, zwembaden en musea. Dat zijn allemaal locaties waar het publiek in- en uitloopt. Ook sporen we horeca en co-working locaties aan om hun wifi-netwerken onder de loep te nemen. We willen dat iedereen in publieke locaties zorgeloos kan verbinden. Juist omdat er steeds meer diensten worden gedigitaliseerd en zoveel mensen afhankelijk zijn van de wifi ter plekke.”
“Het is een vorm van wifi-roaming. Je maakt als gebruiker eenmalig een account aan, waarna je op allerlei plekken vanzelf veilig en gratis het internet op kan. Dat gebeurt doordat je toestel op de achtergrond contact legt met een authenticatieserver. Die controleert zowel de identiteit van jou als gebruiker als die van het wifi-netwerk. Vervolgens wordt automatisch een versleutelde wifi-verbinding opgezet.”
“Naast eenmalige aansluitkosten - die binnen de campagne vergoed kunnen worden - betalen organisaties een jaarlijkse bijdrage. De kosten zijn gebaseerd op het aantal locaties en toegangspunten. Omdat publicroam een relatief simpele dienst is, waar aan de achterkant weinig werk is, kunnen die jaarlijkse bijdragen op termijn kostendekkend worden, zeker naarmate meer organisaties in Nederland en daarbuiten publicroam gaan aanbieden.”
“Organisaties kunnen op de website gratis promotiemateriaal bestellen, waaronder stickers die verwijzen naar publicroam. Zelf hoeven ze dus niets uit te leggen. Het promotiemateriaal wijst de weg. Nadat de systemen zijn aangepast, gaat het verbinden in een aantal eenvoudige stappen. Bezoekers zien de stickers, installeren de publicroam-app en melden zich aan. Daarna zijn ze binnen een minuut online. Voortaan hebben ze gratis, geautomatiseerd en veilig toegang tot wifi. Niet alleen op de plek waar ze voor het eerst online zijn gegaan, maar op elke locatie waar publicroam wordt aangeboden.”
“Op 1 mei van dit jaar waren er 292.245 gebruikers aangesloten op publicroam, op 920 locaties van 140 organisaties. Veilige openbare wifi moet vanzelfsprekend worden; dat is de doelstelling achter de campagne. Deze herfst richten we de campagne meer specifiek op gebruikers. Het zou geweldig zijn wanneer steeds meer mensen zelf gaan vragen of er een veilige verbinding beschikbaar is. Er zijn verschillende manieren om je netwerk veilig aan te bieden aan gasten en bezoekers. Dat wordt uitgelegd op de campagnewebsite. Publicroam is een van de oplossingen en heeft voor een organisatie overigens grote voordelen: voor een kleine investering en een beperkte installatie-inspanning, besteed je een belangrijk deel van je wifi-beheer uit. Dat scheelt je niet alleen onderhoud, maar ook helpdeskkosten. Dat merkte bijvoorbeeld studentenhuisvestingsorganisatie SSH. Hun bewoners hadden al veilige draadloze internettoegang via eduroam, een wifi roaming-dienst die zich specifiek richt op het onderwijs. Uitwisselingsstudenten kregen door de helpdesk op dat netwerk steeds tijdelijk een account toegewezen. Dat kostte de helpdesk enorm veel tijd. Nadat ze publicroam hadden geïnstalleerd op hun servers, hadden ze opeens hun handen vrij voor ander werk. Inmiddels maken ruim een kwart van alle bibliotheekvestigingen in Nederland en zo’n 85 gemeenten gebruik van publicroam. Daarmee bewijst de dienst zich in de praktijk.”
“Aanbieders, zoals cafés, winkels en musea, zijn zich vaak niet bewust van de risico’s en ook niet van hun eigen rol. Regelmatig hebben organisaties zelfs nooit nagedacht over de beveiliging van hun wifi-netwerk, of zien een veilige verbinding als de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Dat laatste is eigenlijk vreemd: dat er schoon water uit de kraan komt, vindt iedereen normaal. Waarom geldt dat dan niet voor veilig internet? We zouden met zijn allen moeten ophouden met het aanbieden van onveilige wifi-netwerken. Het maakt mensen en organisaties kwetsbaar online.”
Digital Commons
Burgers en publieke organisaties zijn vaak afhankelijk van private platformen voor publieke activiteiten, waardoor publieke waarden in het gedrang komen. Digitale gemeenschapsgoederen - ‘digital commons’ - kunnen een alternatief bieden. SIDN fonds stimuleert daarom samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken de ontwikkeling daarvan. “Het is belangrijk dat burgers op openbare locaties op een veilige manier gebruik kunnen maken van wifi, zonder dat hun data wordt doorverkocht”, zegt programmamanager Mieke Van Heesewijk van SIDN fonds. “Het zou geweldig zijn als het netwerk van publicroam landelijk dekkend wordt en zich daarna verder over Europa verspreid.”
Sacha van Tongeren werkte bij verschillende organisaties aan de fundamenten van de digitale samenleving. Zo onderzocht ze bij de Waag hoe technologie kan worden ingezet voor sociale innovatie, en zocht samen met het team steeds naar antwoorden op de vraag: in wat voor digitale samenleving willen we leven? Bij de Openbare Bibliotheek Amsterdam zette ze een innovatieagenda op die de weg vrijmaakte voor een visie op de bibliotheek van de toekomst. Vervolgens deed ze bij Kennisland actie-onderzoek naar digitale perspectieven in de publieke sector. Bij publicroam is ze kwartiermaker voor ‘Zorgeloos verbinden’, een campagne om het belang van goed en veilig openbaar wifi onder de aandacht te brengen en de (door)ontwikkeling van waardegedreven digitale producten en diensten te stimuleren.
Meer informatie over de campagne: zorgeloosverbinden.nl
Publicroam werkt met de open standaarden WPA2-Enterprise en RADIUS. Vrijwel alle wifi-apparatuur kan hiermee overweg. Investeren in nieuwe infrastructuur is dus niet nodig. Deelnemende organisaties maken een koppeling tussen hun wifi-netwerk en de authenticatie-server van publicroam. Via hun wifi-toegangspunten zenden zij de SSID ‘publicroam’ uit. Een wifi-apparaat van een bezoeker met een publicroam-account maakt automatisch contact. Vervolgens wordt een authenticatieaanvraag verstuurd. Als de gegevens correct zijn wordt een akkoord gegeven aan de deelnemende organisatie. Vervolgens laat de deelnemende organisatie de bezoeker toe tot haar wifi-gastnetwerk. Eenmaal aangesloten is publicroam zeer schaalbaar. Nieuwe locaties en toegangspunten zijn eenvoudig toe te voegen. Het dagelijks beheer is minimaal: supportvragen van bezoekers worden beantwoord door de helpdesk van publicroam. De uitgifte van nieuwe accounts gebeurt automatisch via de publicroam-app.
Meer informatie: aanbieden.publicroam.nl