Nut, noodzaak en norm van inclusieve projecten
Jellie Tiemersma richt zich als ondernemer op innovatieve en impactvolle businesscases, met een focus op diversiteit & inclusie. Simon Dogger. Met zijn eigen ontwerppraktijk richt hij zich op gelijkwaardigheid en innovatie. Jellie en Simon hebben beiden een visuele beperking en gaven op geheel eigen wijze hun visie op inclusie in het algemeen, inclusief denken in technische projecten, het economische en sociale belang van inclusie en de noodzaak van inclusie voor een gelijkwaardige samenleving.
Deelnemers kregen een masker op en konden zo ook zelf een beetje ervaren hoe het voelt om visueel beperkt te zijn. Maar uit de sessie kwam vooral naar voren dat inclusie veel breder is dan een lichamelijke of visuele beperking (een groep van respectievelijk ruim 2 miljoen en ruim 320.000 mensen). Inclusie gaat bijvoorbeeld ook over helderheid van taal. Ruim 2,5 miljoen mensen zijn laaggeletterd en kunnen niet volwaardig meedoen. Dat percentage wordt alleen maar hoger. Verschillen tussen mensen hebben een veel grotere impact dan wij denken. In Nederland wordt gelijkwaardigheid niet gezien als een recht, maar een gunst. Hoe eerder je hiervan binnen je project bewust bent, hoe beter. Betrek de mensen waar je oplossing of dienst voor bedoeld is, ga bewust op zoek naar mensen die anders zijn dan jij en zorg voor draagvlak binnen je team of organisatie. Probeer ook je team zo divers mogelijk samen te stellen. Bewaak vooral het risico van aannames. Observeer, onderzoek of voer gesprekken met mensen uit je doelgroep om erachter te komen hoe jouw oplossing voor hen werkt en betrek je target groep niet te laat. Wees je er ook van bewust dat ieder mens, dus iedere blinde of slechtziende, anders is met zijn of haar eigen voorkeuren. Inclusie gaat om je manier van denken. Vaak is geld bepalend, als het geld op is moet het product klaar zijn. Terwijl het eigenlijk in het ontwerpperspectief leidend zou moeten zijn. Zodat je de tijd en ruimte kan nemen om nog een keer (en nog een keer) een slag te maken als een prototype niet helemaal voldoet. Een inclusieve samenleving houdt in dat je iedereen waardeert om zijn of haar talenten, om wat hij of zij kan bijdragen en dat er gelijkwaardigheid is in de praktijk. ‘Diversiteit is uitgenodigd worden voor een feestje, inclusie betekent dat je ook mee mag dansen en er is sprake van echte inclusie als hoe jij danst wordt gewaardeerd’, aldus Jellie.
Stichting Accessibility: tips voor toegankelijke websites
Wouter Lenssen van Stichting Accessibility ging in op de meest voorkomende (technische) toegankelijkheidsissues van websites en gaf technische tips hoe je je website meer inclusief en toegankelijk kunt maken.
Stichting Accessibility is een expertisecentrum voor toegankelijke ICT, dat in 2001 is opgericht. De non-profit instelling verzorgt onder andere audits, ondersteuning en trainingen. Ook Wouter lichtte toe dat digitale toegankelijkheid een grote groep raakt, waaronder mensen met een motorische beperking, laaggeletterden, minder begaafden (LVB), mensen met dyslexie, een kleurenstoornis, auditieve of visuele beperking.
Uiterlijk 28 juni 2025 gelden de toegankelijkheidsrichtlijnen niet alleen voor overheidsorganisaties, maar voor alle websites. Er zijn drie niveaus van toegankelijkheid A, AA en AAA. Waarbij laatstgenoemde in Nederland niet of amper wordt gebruikt. Om level AA te halen, zijn er 50 succescriteria waaraan je moet voldoen (20 voor level A plus 30 extra voor level AA). Denk bijvoorbeeld aan toetsenbordbediening voor mensen met een motorische beperking die de muis niet kunnen gebruiken. Met de tabtoets zou je overal op de website moeten kunnen navigeren en ook kunnen zien waar je bent. In de praktijk gaat dat nog weleens mis. Zo komt het voor dat de cookiemelding niet met de tabtoets bediend kan worden, waardoor je deze niet weg kunt klikken of in het geval van een overlay de website helemaal niet kan bezoeken. Of er wordt geen gebruik gemaakt van skiplinks, waardoor mensen met toetsenbordbediening op elke nieuwe pagina eerst weer door het hele hoofdmenu door moeten voordat ze bij de content van de pagina komen. Of dat je bij een bestelsysteem alle dagen van de maand door moet om jouw gewenste datum (een paar maanden verder) te kunnen selecteren. En dit zijn slechts een paar voorbeelden.
Testen van je website
Wil je testen hoe jouw website scoort? Dan zijn er een aantal gratis tools waar je gebruik van kunt maken zoals bijvoorbeeld Colour Contrast Tools, Deque Color Contrast Analyzer, Headingsmap (add-on voor Chrome, Mozilla, etc), Axe DevTools, Accessibility Tree – Chrome(standaard in Chrome inspector), VoiceOver – macOS, iOS (standaard in Iphone en Apple computers), NVDA – Windows (vergelijkbare functionaliteit voor Windows). Kanttekening is wel dat je met deze tools lang niet alles kunt ondervangen, maar het kan je wel een stukje op weg helpen.
Als je gaat testen, check dan in ieder geval deze punten:
Cookie melding (kun je cookies accepteren met alleen een toetsenbord?
Toetsenbordtoegankelijkheid (kun je de website met een toetsenbord bedienen, is het ook zichtbaar waar je bent en hoef je niet onnodig bij elke pagina weer langs dezelfde onderdelen?)
Koppenstructuur (zijn koppen opgemaakt als kop (geen strong), is de volgorde logisch en staat er content onder?)
Naamgeving interface componenten (let op naamgeving van links, knoppen, buttons en iconen. Bijvoorbeeld bij een duim omhoog en duim omlaag knop zonder naam, zal de schermlezer voorlezen: ‘Beoordeel deze info. Knop. Knop.’
Alt tekst bij een afbeelding: Is de afbeelding decoratief, dan is geen alt tekst nodig. Alleen bij functionele afbeeldingen.
Contrast: Zorg voor voldoende contrast tussen de tekst en de achtergrond, minimaal 4,5:1. Maar ook tussen iconen, afbeeldingen en knoppen en achtergrond, minimaal 3:1
Inzoomen: Zorg ervoor dat inhoud kan worden vergroot zonder horizontaal scrollen en zonder verlies van functionaliteit en inhoud.
Zie voor meer informatie ook https://www.accessibility.nl
Ondersteuning inclusie & toegankelijkheidsprojecten
In 2021 schreven we vanuit SIDN fonds een call uit op het thema digitale inclusie & toegankelijkheid. Dit resulteerde in negen gehonoreerde projecten. Heb jij ook een goed idee voor een project op dit gebied? Laat het ons weten. Pioniersaanvragen (projecten in de idee-fase tot 10.000 euro) zijn het hele jaar welkom!