Desinformatie in kaart: Effectief navigeren door het genetwerkte informatielandschap

Hoe ziet jouw medialandschap eruit?

Dit project onderzoekt en ontwikkelt een nieuwe vorm van mediawijsheid om desinformatie tegen te gaan. Waar in het tegengaan van desinformatie meestal wordt uitgegaan van losse berichten en hoe mensen deze zelf kunnen checken (denk aan factchecking of de-bunking), kijkt dit onderzoek naar een bredere context: het complete digitale informatielandschap. Een heel complex landschap met talloze spelers, bots, trollen en influencers, dat op bepaalde plekken is vervuild met desinformatie. Maar doordat veel met elkaar samenhangt en wat één speler doet effect kan hebben op het hele landschap, is het voor individuele gebruikers knap lastig om desinformatie altijd te herkennen.

In samenwerking met Beeld en Geluid, de KB en mediagebruikers, brengen de onderzoekers achter dit project het huidige landschap in kaart en maken ze dit inzichtelijk. Ze onderzoeken wat mensen nodig hebben om hun eigen medianetwerk te begrijpen en erdoor te navigeren. Op basis van wetenschappelijke inzichten ontwikkelen ze prototypes voor tools die mensen kunnen helpen om desinformatie tegen te gaan en betrouwbare informatie te herkennen. Samen met gebruikers worden deze prototypes getest, zodat de meest effectieve tools verder doorontwikkeld kunnen worden.

Lees meer over het onderzoek op de website van de Hogeschool van Amsterdam.

Artikelenreeks desinformatie

MRT 23 | Marjolein van Trigt interviewde Tamara Witschge en Sabine Niederer in het kader van een artikelenreeks over desinformatie en de projecten die door SIDN fonds worden ondersteund. Lees Hoe beschermen we de samenleving tegen desinformatie? Deel 3: onderzoek

Resultaten

MEI 2024 | Dit project is afgerond. In het onderzoek ‘desinformatie in kaart’ stond de vraag centraal hoe we naast de rationele, methodische aanpak van fact-checken ook een meer sociale en empathische aanpak kunnen ontwikkelen. Zo zijn er kaarten van het medialandschap ontworpen, contra-intuïtieve interfaces gebouwd, verhalen verteld met behulp van generative AI en is er een E-Zine gemaakt. De inzichten worden gebruikt in nieuwe aanvragen voor onderzoeken, in het onderwijs en in de werkpraktijk.

Er zijn diverse academische publicaties verschenen over het project:

• Niederer et al (2023) 'The media ecology of weight loss on TikTok, Instagram and Telegram' (Analyse en visualisatie van netwerk met betrekking tot het landschap rondom gewichtsverlies), Digital Methods Initiative (10 onderzoekers/deelnemers)

• Witschge et al (2023) ‘The Art in Artificial: AI as Co-Creation Storytelling Device”, Digital Methods Initiative (17 onderzoekers/deelnemers)

• Gaetano, de Vos & Witschge (2024, nog te verschijnen) "Prompting for journalism: Potential and pitfalls of AI as (co-)author for storytelling" Special Issue of Frontiers “Impact of Artifical Intelligence on media, journalists and audiences”

• Paneldiscussie de Vos (2023) 'Situated Media Literacy' , AI, Media and Democracy (35 deelnemers, 110 views)

• De Vos (2023) 'How did I get here? Situated media literacy', presentation at MISDOOM 2023 (80 academici)

Het project is verschenen in diverse publicaties en evenementen:

• De Haas en studenten (2023) ‘Feedback feast’ [Student event, LinkedIn post] (50 studenten)

• Dutch Media Week 2024 (TBA)

• Van Haren et al (2024) ‘Het Escape Magazine’ (E-Zine), Stichting Verspers Uitgeverij

• Interview Niederer & Witschge : van Trigt (2023) 'Hoe beschermen we de samenleving tegen desinformatie?' , SIDN fonds

• De Vos (2024), Food for Thought, COECI HvA (40 bezoeker/deelnemers)

• Ex & de Vos (2023) 'Hoe werkt TikTok door de ogen van de jonge gebruikers', Kids en Jongeren, Beeld & Geluid (120 professionals)

• Interview de Vos SIDN fonds: Huisman (2024) ‘Het medialandschap in kaart’, SIDN fonds

• Placemats met mediawijsheid conversatiestarter (TBA), Garcia (2024), HvA