ON the LINE - De kunst van digitaal burgerschap
Artistiek onderzoeksproject naar de relatie tussen mens en digitale technologie.
Reflectie op ons digitaal gedrag
ON the LINE is een artistiek onderzoeksproject naar de (on)zichtbare relaties tussen mens en digitale technologie. Digitaal burgerschap is een van de grootste maatschappelijke opgaven van het moment. Het internet is onderdeel van onze wereld en we kunnen er geen pauze meer van nemen. Daarom is het van wezenlijk belang dat de burger digitaal vaardig gemaakt en gehouden wordt. In Nederland spelen de openbare bibliotheken daar een belangrijke rol in: zij huizen digitale loketten waar mensen die lastig meekomen “digivaardiger” gemaakt worden en zetten in op mediawijsheid voor jongeren.
De bekwame gebruiker valt echter vaak tussen wal en schip. Dat is onterecht, want ook mensen die op dit moment prima meekomen zullen steeds opnieuw moeten leren navigeren in onze deels-digitale wereld. Ze ervaren nu misschien geen directe problemen in hun dagelijks leven, maar stellen niet altijd (goede) vragen over hun technologie-gebruik. Dit project heeft als doel om juist deze doelgroep te onderzoeken en te activeren. Een team kunstenaars, ontwerpers en onderzoekers gelieerd aan HKU brengt eerst het technologische ecosysteem van de Bibliotheek Utrecht in kaart, om vervolgens een serie kunstwerken te maken die de geldende normen en routines op het gebied van digitale technologie blootleggen en bevragen.
Dit is een pioniersproject. SIDN fonds ondersteunt projecten in de idee-fase, zodat het idee door een sterk team verder uitgewerkt kan worden naar een eerste versie, pilot of experimenteel ontwerp.
Expositie bibliotheek Utrecht
JUNI 23 | Het resultaat van het onderzoek, een serie kunstwerken, is van 29 juni t/m 6 juli 2023 te bekijken in Bibliotheek Neude in Utrecht. Donderdagavond 29 juni is er een feestelijke opening met een keynote en live performance. De tentoonstelling en opening zijn vrij toegankelijk.
Vier kunstwerken
Het project heeft vier kunstwerken opgeleverd die elk op hun eigen manier reageren op wat wij observeren in de bibliotheek. De werken zijn gebaseerd op onderzoek dat in het kader van dit project is uitgevoerd in de Bibliotheek Neude in Utrecht.
Technografie - De bibliotheek is niet alleen een bron van kennis en informatie over onze digitale wereld, het gebouw zelf is ook een technologisch ecosysteem. Dit kunstwerk bestaat uit verschillende kaarten om je bewust te worden van de technologische systemen die zich om je heen bevinden.
De Data Automaat - Bij veel van onze technologische interacties geef je iets in ruil voor wat anders, bijvoorbeeld voor toegang tot een dienst. Maar realiseer je je wel wat je precies geeft? Met dit kunstwerk krijg je inzicht in met welke data je in de bibliotheek 'betaalt' en wat je daarvoor terugkrijgt.
De Afluisteraar - Onze telefoons, laptops, smartwatches en andere gadgets hebben elk vaak minstens drie microfoons. Dag in dag uit wordt hiermee veel informatie verzameld. Met dit kunstwerk kun je ervaren wat je hoort als je zou (af)luisteren zoals smartphone dat doet, of zelf data leveren aan de Afluisteraar.
Pigment - Technologische ontwikkeling is geen neutraal proces. Commerciële doeleinden en politieke belangen spelen een sturende rol. Met dit kunstwerk verken je de verschillende perspectieven op technologie en reflecteer je op technologie door de ogen van een ander.
Resultaten
OKT 23 | Het project is afgerond. Eind juni 2023 presenteerde het projectteam een interactieve tentoonstelling in de grote hal van Bibliotheek Neude waarin vier gloednieuwe kunstwerken bezoekers spelenderwijs aan het denken zette over grote thema’s rondom digitaal burgerschap.
Er zijn vier kunstwerken opgeleverd en tentoongesteld. Eén van de interactieve kunstwerken (De Data Automaat) is ongeveer 500 keer door bezoekers gebruikt. Er zijn 200 begeleidende boekjes gedrukt waarvan er na een week nog maar 10 over waren. Verder moeten alle bezoekers die in de betreffende week het gebouw bezochten de kunstwerken zijn tegengekomen. Later in 2023 zal in ieder geval één van de kunstwerken opnieuw in de bibliotheek Utrecht te zien zijn. Verder zal er nog een publicatie in een tijdschrift verschijnen over het project.
Het project werd genoemd in het jaarbeeld van de HKU: https://jaarbeeld2023.hku.nl/ (onder het kopje ‘onderzoek’).
Projectpagina op de HKU-website: https://www.hku.nl/onderzoek-en-innovatie/projecten-onderzoek-en-innovatie/on-the-line
De bibliotheek Utrecht nam het project op in haar website en agenda: https://www.bibliotheekutrecht.nl/agenda/volwassenen/alle-activiteiten-volwassenen/tentoonstelling-on-the-line-290623-060723.html